ΤΑΙΝΙΕΣ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟΥ

Ζιντάν: πορτρέτο του 21ου αιώνα / Zidane: un portrait du 21e siecle-Γαλλία, 2006
Σκηνοθεσία: Ντάγκλας Γκόρντον, Φελίπε Παρένο. Διεύθυνση φωτογραφίας: Ντάριους Κόντζι. Μουσική: Mogwai. Μοντάζ: Ερβέ Σνάιντ. Παραγωγή: Σιγκουριόν Σιγβατσόν, Άννα Βάνεϊ, Βικτοριέν Βάνεϊ. Έγχρωμη, 90’, Ντοκιμαντέρ

Σάββατο, 23 Απριλίου 2005, Μαδρίτη. Ένας συνηθισμένος ποδοσφαιρικός αγώνας του ισπανικού πρωταθλήματος ανάμεσα στη Real Madrid και στη Villareal. Στο πρώτο ημίχρονο, η Real βρίσκεται πίσω στο σκορ με 0-1, το οποίο ανατρέπει στο δεύτερο μέρος κάνοντας το τελικό 2-1. Ένας όχι ιδιαίτερα εντυπωσιακός αγώνας, με ελάχιστες καλές φάσεις, μέτριο ρυθμό και πολλά νεύρα και από τις δύο πλευρές, που σημαδεύτηκε από αρκετές κάρτες, ανάμεσα στις οποίες και μερικές κόκκινες. Τι το ιδιαίτερο έχει αυτός ο συγκεκριμένος αγώνας, λοιπόν; Είναι ο αγώνας που διάλεξαν οι εικαστικοί καλλιτέχνες του βίντεο Douglas Gordon και Philippe Parreno για να υλοποιήσουν την ιδέα που είχαν για τη δημιουργία μιας ταινίας, με... πρωταγωνιστή τον αρχηγό της Real, το διάσημο γάλλο ποδοσφαιριστή Zinedine Zidane.
Στην πρώτη τους συνεργασία, οι δύο δημιουργοί θέλησαν να σκιαγραφήσουν το πορτραίτο ενός από τους μεγαλύτερους σύγχρονους αστέρες του χλοοτάπητα, αποφεύγοντας, όμως, να κάνουν ένα συνηθισμένο ντοκιμαντέρ όπου διάφοροι άλλοι άσοι της μπάλας θα έπλεκαν εγκώμια στον Zizou και στιγμιότυπα από τις καλύτερες στιγμές του στο γήπεδο θα έδιναν την ευκαιρία για εξαντλητική ανάλυση της τεχνικής και του ταλέντου του. Ο σκοπός τους ήταν να επικεντρωθούν στον Zidane σαν ποδοσφαιριστή, αλλά και σαν άνθρωπο, μελετώντας από μακριά τις κινήσεις του και τη συμπεριφορά του κατά τη διάρκεια ενός και μόνο αγώνα. Γι' αυτό το σκοπό επιστράτευσαν πάνω από είκοσι κάμερες τελευταίας τεχνολογίας (κινηματογραφικές 35mm, ψηφιακές μικρο-κάμερες, ειδικές κάμερες super zoom που μόνο ο αμερικανικός στρατός είχε χρησιμοποιήσει μέχρι τότε) τις οποίες έστρεψαν στον Zidane, στοχεύοντάς τον - και μόνο αυτόν - καθ' όλη τη διάρκεια των 90 λεπτών. Το αποτέλεσμα είναι ένα εικαστικό αριστούργημα φιλοσοφικών προεκτάσεων, υπνωτικό και αφαιρετικό.

Λεπτό προς λεπτό, παρακολουθούμε τον ποδοσφαιριστή που χαρακτηρίστηκε ως ο πιο εγκεφαλικός παίχτης εδώ και πολλές δεκαετίες λόγω του απλού και αποτελεσματικού στιλ ποδοσφαίρου που έπαιζε μέσα στον αγωνιστικό χώρο. Ο Zidane περπατά, τρέχει, σέρνει τα παπούτσια του, φτιάχνει τις κάλτσες του, ιδρώνει, φτύνει, χωρίς να χάνει λεπτό από την εξέλιξη του αγώνα, καραδοκώντας την κατάλληλη στιγμή που θ' αναλάβει δράση. Ενδεικτικά, και τα δύο γκολ της Real δημιουργήθηκαν από αυτόν, ενώ η προσωπική του κατοχή της μπάλας δεν πρέπει να ξεπερνά τα 5-6 λεπτά συνολικά. Δεν υπάρχει γενική περιγραφή του αγώνα, μόνο ο Zidane και μερικές σκέψεις του που περνούν σαν υπότιτλοι ανά διαστήματα. Κι εκεί βρίσκεται η επιτυχία του εγχειρήματος. Από κάποιο σημείο κι έπειτα, ο Zizou παύει να είναι ένας συγκεκριμένος ποδοσφαιριστής και η ταινία παίρνει άλλες διαστάσεις. Μας κάνει να νιώσουμε, εμάς που παρακολουθούμε με παρέα από το σπίτι ή τις κερκίδες τον αγώνα (και αβίαστα γινόμαστε διαιτητές, προπονητές και γυμναστές), την πραγματική διάσταση του χρόνου και του χώρου όπως την αντιλαμβάνεται ένας ποδοσφαιριστής στη διάρκεια του 90λεπτου. Αναμονή, έκρηξη, αποτυχία και πάλι από την αρχή. Αυτοσυγκέντρωση, ψυχοσύνθεση, ένταση και νεύρα. Και ξανά. Λύπη, χαρά, πόνος, κούραση, και ξανά. Αν είναι ν' αποκομίσει κανείς ένα πράγμα από την ταινία είναι η μοναξιά. Παρά την ομαδικότητα και τη συνεργασία του αθλήματος, ο κάθε ποδοσφαιριστής έχει αναλάβει ένα συγκεκριμένο καθήκον και είναι ουσιαστικά μόνος του απέναντι στον εαυτό του για να το φέρει εις πέρας. Γιατί, πάνω απ' όλα ο ποδοσφαιριστής είναι άνθρωπος, ακόμα και ο superstar.
Τα πανέμορφα στοχαστικά πλάνα προέρχονται από έμπειρους οπερατέρ που έχουν συνεργαστεί με σκηνοθέτες όπως ο Martin Scorseze και ο Oliver Stone, αλλά και από οπερατέρ μεγάλων αθλητικών διοργανώσεων. Το μοντάζ μιμείται την τεχνική του Zidane, απλό και εμπνευσμένο και η ατμοσφαιρική μουσική των Mogwai συμπληρώνει χωρίς να επεμβαίνει. Τα εύσημα, όμως, αξίζουν οι σχεδιαστές ήχου, οι οποίοι, σαν ένα ανθρώπινο αυτί (εν προκειμένω, του Zidane), κατάφεραν να δαμάσουν το ηχητικό χάος που επικρατεί σ' έναν ποδοσφαιρικό αγώνα και να επιλέξουν τι και πώς θ' ακούγεται. Εκπληκτικό!